【技藝101】車枳 (tshia-tsí)

全球耶誕禮物重鎮 台灣曾領風騷

12月24日晚上就是耶誕夜了，真濟人可能為了要買蝦米耶誕禮物傷腦筋。毋過，真濟人可能麻毋知，早期外國人耶誕節送的禮物，大多數是來自台灣，其中大部分攏是埔里這個小鎮所製造的，當中有最流行的音樂盒、木製風車、胡桃鉗，也是鎮民用「車枳」這個傳統工藝所生產，來回味一下耶誕節的禮物製造所。

毋是做，無就黏，抑是he攏總有工課按呢
M̄-sī tsò, bô tō liâm, ia̍h-sī he lóng-tsóng ū khang-khuè án-ne.

利用咱家己ê方式，幫埔里做一寡代誌
Lī-iōng lán ka-tī ê hong-sik, pang Poo-lí tsò tsi̍t-kuá tāi-tsì.

佇埔里ê木工場--裡，師傅專心咧做工課，「胡桃鉗（ôo-thô-khînn）、風吹輪仔、音樂篋仔」，tsia-ê用「車枳」做--出-來ê柴ê禮品，佇咧以早，見若到聖誕節欲到，規个埠頭ê人攏愛做伙趕工
Tī Poo-lí ê ba̍k-kang-tiûnn--lí, sai-hū tsuan-sim teh tsò khang-khuè, ‘ôo-thô-khînn, hong-tshue lián-á, im-ga̍k kheh-á, tsia-ê īng ‘tshia-tsí’ tsò--tshut-lâi ê tshâ ê lé-phín, tī leh í-tsá, kìnn-nā kàu Sìng-tàn-tsiat beh kàu, kui-ê poo-thâu ê lâng lóng ài tsò-hué kuánn-kang.

施坤清
60年抑70年左右仔按呢--啊，埔里攏總有一兩百間--咧-啊
La̍k-tsa̍p-nî ia̍h tshit-tsa̍p-nî tsó-iū-á án-ne--ah, Poo-lí lóng-tsóng ū tsi̍t-nn̄g-pah king--leh-ah.

上好ê時陣凡勢仔規个埔里差不多一半人做車枳仔
Siōng-hó ê sî-tsūn huān-sè-á kui-ê Poo-lí tshia̋u tsi̍t-puànn lâng tsò tshia-tsí-á.

勢面捌tsiah好，毋過尾仔工場煞長長短短徙去中國，著一直到舊年，施--家ê木工場搬轉來故鄉拍算欲規个收煞，第二代毋甘工藝自按呢無--去，接手經營，才重閣看著向望
Sè-bīn bat tsiah hó, m̄-koh bué-á kang-tiûnn suah tn̂g-tn̂g-té-té suá khì Tiong-kok, tio̍h it-ti̍t kàu kū-nî, Si--ka ê ba̍k-kang-tiûnn puann tńg-lâi kòo-hiong phah-sńg beh kui-ê siu-suah, tē-jī tāi m̄-kam kang-gē tsū-án-ne bô--khì, tsiap-tshiú king-îng, tsiah tîng koh khuànn tio̍h ǹg-bāng.

註解：
長長短短：華語『陸陸續續』

施文傑
用咱家己會曉ê方式來轉型，予較濟人閣知影，喔，過去咱埔里捌做過tsia-ê物件，原來咱埔里做ê物件佇全世界，佇日本佇美國，攏會買著咱以早咱台灣做ê物件
Iōng lán ka-tī ē-hiáu ê hong-sik lâi tsuán-hîng, hōo khah tsē lâng koh tsai-iánn, ooh, kuè-khì lán Poo-lí bat tsò kuè tsia-ê mi̍h-kiānn, guân-lâi lán Poo-lí tsò ê mi̍h-kiānn tī tsuân-sè-kài, tī Ji̍t-pún tī Bí-kok, lóng ē bé tio̍h lán í-tsá lán Tâi-uân tsò ê mi̍h-kiānn.

保留過去傳統ê部份，啊閣結合這馬咱會曉ê部份，如果這个轉型會用得成功，我感覺伊是另外一个會使表現咱埔里過去手工技藝ê部份
Pó-liû kuè-khì thuân-thóng ê pōo-hūn, ah koh kiat-ha̍p tsit-má lán ē-hiáu ê pōo-hūn, jî-kó tsit-ê tsuán-hîng ē-īng-tit sîng-kong, guá kám-kak i sī līng-guā tsi̍t ê ē-sái piáu-hiān lán Poo-lí kuè-khì tshiú-kang ki-gē ê pōo-hūn.


施坤清
像咱這種手車--ê，是算，ná算愛看伊ê工夫啦，你算咱欲車啥mih形體，你有法度車甲講足準--ê meh honnh，車無好勢，po̍k--一-下khit予彈掉--去-ah，he嘛是有技術啦
Tshiūnn lán tsit-tsióng tshiú-tshia--ê, sī sǹg, ná sǹg ài khuànn i ê kang-hu lah, lí sǹg lán beh tshia siánn-mih hîng-thé, lí ū huat-tōo tshia kah kóng tsiok tsún--ê meh honnh, tshia bô hó-sè, po̍k--tsi̍t-ē khit hōo tuānn tiāu--khì-ah, he mā sī ū ki-su̍t lah.

阿叔施坤清負責技術指導，施文傑就發揮伊設計ê專長，利用科技予柴頭有新ê性命，除了成功轉做觀光工場，嘛予這个屬佇埔里ê精神會用得延紲--落-去
A-tsik Si Khun-tshing hū-tsik ki-su̍t tsí-tō, Si Bûn-kia̍t tō huat-hui i siat-kè ê tsuan-tióng, lī-iōng kho-ki hōo tshâ-thâu ū sin ê sìnn-miā, tû-liáu sîng-kong tsuán-tsò kuan-kong kang-tiûnn, mā hōo tsit-ê sio̍k tī Poo-lí ê tsing-sîn ē-īng-tit iân-suà--lo̍h-khì.

施坤清112918自動--ê嘛車袂起--來meh honnh，啊算著愛一定愛用這手車--ê，啊這算較有工夫性，啊毋過你嘛是愛閣傳承lueh按呢啦
Tsū-tōng--ê mā tshia bē khí--lâi meh honnh, ah sǹg tio̍h-ài it-tīng ài iōng tse tshiú-tshia--ê, ah tse sǹg khah ū kang-hu-sìng, ah m̄-koh lí mā sī ài koh thuân-sîng lueh án-ne lah.

施文傑
至少咱kā這个物件ê這个價值，做予倒轉去佇tsia-ê師傅身上，佮利用咱家己ê方式，幫埔里做一寡代誌
Tsì-tsió lán kā tsit-ê mi̍h-kiānn ê tsit-ê kè-ta̍t, tsò hōo tò-tńg khì tī tsia-ê sai-hū sin-siōng, kap lī-iōng lán ka-tī ê hong-sik, pang Poo-lí tsò tsi̍t-kuá tāi-tsì.


為著欲宣傳這个理念，施文傑將老師傅ê智慧融入作品，音樂篋仔傳--出-來ê聲，袂輸嘛咧祈禱，祈禱會當閣再看見埔里ê奇蹟
Uī-tio̍h beh suan-thuân tsit-ê lí-liām, Si Bûn-kia̍t tsiong lāu-sai-hū ê tì-huī iông-ji̍p tsok-phín, im-ga̍k kheh-á thuân--tshut-lâi ê siann, bē-su mā leh kî-tó, kî-tó ē-tàng koh-tsài khuànn-kìnn Poo-lí ê kî-tsik.

記者 余榮宗 南投報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Lâm-tâu pò-tō.