【技藝101】做。香芳

手工香包也凍趕蚊蟲 保平安守健康

五月節(或稱五日節)，應節習俗，除了划龍舟，擱有一項古早的傳統，掛香芳。因為沓沓進入五日節，天氣就變熱，蚊蟲麻濟，掛香芳也凍趕蚊蟲，毋過手工香袋，是安呢做?

嫁娶的時陣，厝邊隔壁就硞硞欲共新娘討香芳啊。
Kè-tshuā ê sî-tsūn, tshù-pinn keh-piah tō kho̍k-kho̍k beh kā sin-niû thó hiunn-phang--ah.

這種的是較天然較無毒啦，但是較無遐芳啦。
Tsit-tsióng--ê sī khah thian-jiân khah bô to̍k--lah, tān-sī khah-bô hiah phang--lah.

（註：1930年代的《台日大辭典》佮2002年出版的《新編華台對照典》攏有收「香芳」這个詞，就是指「芳料入佇絹袋內予婦人等紮的物件；查某人佇五月節掛佇胸前的物」。線頂的「教育部台灣閩南語常用詞辭典」是收「香袋仔」這个詞。）

佇鹿港的杉行街，工作室門口幼秀的「香芳」，吸引過路人的注目，周月容為著欲到的五月節，趕咧做手工「香芳」，這項工夫，是伊嫁來遮了後，綴厝邊學的。
Tī Lo̍k-káng ê Sam-hâng-ke, kang-tsok-sik mn̂g-kháu iù-siù ê “hiunn-phang” , khip-ín kè-lōo-lâng ê tsù-ba̍k, Tsiu Gua̍t-iông uī-tio̍h beh-kàu ê Gōo-gue̍h-tseh, kuánn leh tsò tshiú-kang “hiunn-phang”, tsit-hāng kang-hu, sī i kè lâi tsia liáu-āu, tuè tshù-pinn o̍h--ê.

本來是講做幾个仔送人，後來就是龍山寺去遐賣，有人佮意，共咱欣賞，啊閣共咱買，咱就感覺有彼个成就感啊。
Pún-lâi sī kóng tsò kui-ê-á sàng--lâng, āu--lâi tō-sī Liông-san-sī khì hia bē, ū-lâng kah-ì, kā lán him-sióng, ah koh kā lán bé, lán tō kám-kak ū hit-ê sîng-tsiū-kám--ah.

作品意外受著歡迎了後，周月容嘛開始研究創新，對實用的細个「香芳」，到大寸尺的作品，充滿巧步的創意，無予傳統束縛，但是無變的，是對手工製作的堅持。
Tsok-phín ì-guā siū-tio̍h huan-gîng liáu-āu, Tsiu Gua̍t-iông mā khai-sí gián-kiù tshòng-sin, tuì si̍t-iōng ê sè-ê “hiunn-phang”, kàu tuā tshùn-tshioh ê tsok-phín, tshiong-muá khiáu-pōo ê tshòng-ì, bô hōo thuân-thóng sok-pa̍k, tān-sī bô piàn--ê sī tuì tshiú-kang tsè-tsok ê kian-tshî.

有人用黏的，頓的，彼號高壓波我就無做啦，啊彼是較緊啦，我這是較慢啦，一針一線沓沓仔綻啦。
Ū-lâng īng liâm--ê, tǹg--ê, hit-hō ko-ap-pho guá tō bô tsò--ah, ah he sī khah kín--lah, guá tse sī khah bān--lah, tsi̍t-tsiam tsi̍t-suànn ta̍uh-ta̍uh-á thīnn--lah.

步驟

像虎就是講囡仔的守護神，保平安嘛，啊若雞就是以前講的起家嘛，若八卦就是較傳統的避邪保平安啊。
Tshiūnn “hóo” tō-sī kóng gín-á ê siú-hōo-sîn, pó pîng-an--mā, ah nā “ke” tō-sī í-tsîng kóng ê “khí-ke”--mā, nā “pat-kuà” tō-sī khah thuân-thóng ê pī-siâ pó pîng-an--ah.

成品
上課
學生 陳弘展
去人客的厝，看著內面有「香芳」，規間厝內攏芳芳，就佮意「香芳」按呢。
Khì lâng-kheh ê tshù, khuànn-tio̍h lāi-bīn ū “hiunn-phang”, kui-king tshù-lāi lóng phang-phang, tō kah-ì “hiunn-phang” án-ne.

學校邀請阮啊，我想講傳承予少年一代的。
Ha̍k-hāu iau-tshiánn guán--ah, guá siūnn-kóng thuân-sîng hōo siàu-liân tsi̍t-tāi--ê.

學校邀請傳授技藝，周月容一定撥工教學，就是希望技藝會當延續，教了愛閣趕轉去工作室，雖罔辛苦，毋過只要作品予人佮意，一切攏有價值矣。
Ha̍k-hāu iau-tshiánn thuân-siū ki-gē, Tsiu Gua̍t-iông it-tīng puah-kang kàu-ha̍k, tō-sī hi-bāng ki-gē ē-tàng iân-sio̍k, kà liáu ài koh kuánn tńg-khì kang-tsok-sik, sui-bóng sin-khóo, m̄-koh tsí-iàu tsok-phín hōo lâng kah-ì, it-tshè lóng-ú kè-ta̍t--ah.

無偌久人嘛來阮厝共我買，講驚我以後無做，就先共我買轉去囥啊。
Bô luā-kú lâng mā lâi guán tshù kā guá bé, kóng kiann guá í-āu bô tsò, tō sing kā guá bé tńg-khì khǹg--ah.

這馬少年人若像無人咧做矣。
Tsit-má siàu-liân-lâng ná-tshiūnn bô-lâng leh tsò--ah.

橫直我做到袂做就莫做矣。
Huâinn-ti̍t guá tsò kàu bē tsò tō mài tsò--ah.

囥入芳料，喙共紩起來，周月容閣完成一个作品矣，毋過，時代咧變遷，手工「香芳」煞沓沓消失，老師傅拚勢做的民俗文化，有法度延續無，干焦會當佇未來揣答案矣。
Khǹg ji̍p phang-liāu, tshuì kā thīnn--khí-lâi, Tsiu Gua̍t-iông koh uân-sîng tsi̍t-ê tsok-phín--ah, m̄-koh sî-tāi leh piàn-tshian, tshiú-kang “hiunn-phang” suah ta̍uh-ta̍uh siau-sit, lāu sai-hū piànn-sì tsò ê bîn-sio̍k bûn-huà, ū huat-tōo iân-sio̍k--bô, kan-ta ē-tàng tī bī-lâi tshuē tap-àn--ah.

記者余榮宗 彰化報導