時代衝擊鑄字廠 技藝傳承學問大
編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢
差不多強欲絕種--ah
Tsha-put-to kiōng-beh tsua̍t-tsíng--ah.
只要台灣猶閣有印版店會用著鉛字，日星就袂關門
Tsí-iàu Tâi-uân iáu-koh ū ìn-pán-tiàm ē īng-tio̍h iân-jī, Ji̍t-tshinn tō bē kuainn-mn̂g.
鑄字
Os下晡時仔ê西北雨，親像咧kā老機器運轉ê聲音做伴奏，產生一種有古早味ê和諧感。活字印刷上重要ê關鍵，鑄鉛字，就佇這个板嘹穩定ê me-lóo-lih內底，一粒仔一粒仔來到這个世間。
E-poo-sî-á ê sai-pak-hōo, tshin-tshiūnn teh kā lāu ki-khì ūn-tsuán ê siann-im tsò phuānn-tsàu, sán-sing tsi̍t-tsióng ū kóo-tsá-bī ê hô-hâi-kám. Ua̍h-jī ìn-suat siōng-tiōng-iàu ê kuan-kiàn, tsù iân-jī, tō tī tsit-ê pán-liâu ún-tīng ê me-lóo-lih lāi-té, tsi̍t-lia̍p-á tsi̍t-lia̍p lâi-kàu tsit-ê sè-kan.
註：
板嘹：華語『拍子、節奏』。
Me-lóo-lih：英語melody，是uì日語吸收ê外來語。
活版印刷一定愛用著鉛字來排版145301 阮老爸家己開始創業ê時陣，翻轉年，啊我就轉來厝--裡。
Ua̍h-pán ìn-suat it-tīng ài īng-tio̍h iân-jī lâi pâi-pán. Gún lāu-pē ka-kī khai-sí tshòng-gia̍p ê sî-tsūn, huan-tńg-nî, ah guá tō tńg-lâi tshù--lí.
Os戰後，印刷業ê需求真大，張介冠佮in老爸佇1969年成立這間鑄字行，來揣in抾字ê活字印刷廠全台灣攏有。
Tsiàn-āu, ìn-suat-gia̍p ê su-kiû tsin tuā, Tiunn Kài-kuan kap in lāu-pē tī it-kiú lio̍k-kiú nî sîng-li̍p tsit-king tsù-jī-hâng, lâi tshuē in khioh-jī ê ua̍h-jī ìn-suat-tshiúnn tsuân Tâi-uân lóng ū.
民國60佮70年中間，甲一个程度，一工上蓋無愛做16點鐘，啊按呢一年365工啊，阮就歇一兩工
Bîn-kok la̍k-tsa̍p kap tshit-tsa̍p nî tiong-kan, kah tsi̍t ê thîng-tōo, tsi̍t kang siōng-kài bô ài tsò tsa̍p-la̍k tiám-tsing, ah án-ne tsi̍t nî sann-pah la̍k-tsa̍p gōo kang--ah, gún tō hioh tsi̍t nn̄g kang.
步驟(起火，溶鉛，入字母，鑄字，檢視)
咱咧生產鉛字，攏會去注重講，咱以後這个欲去甲印刷廠予印刷廠使用ê時，這个文字會有缺點--無，所以咧製造中，對文字ê彼个規个規矩，會特別較注重
Lán teh sing-sán iân-jī, lóng ē khì tsù-tiōng kóng, lán í-āu tsit-ê beh khì kah ìn-suat-tshiúnn hōo ìn-suat-tshiúnn sú-iōng ê sî, tsit-ê bûn-jī ē ū khuat-tiám--bô, sóo-í teh tsè-tsō-tiong, tuì bûn-jī ê hit-ê kui-ê kui-kí, ē ti̍k-pia̍t khah tsù-tiōng.
作品
Os台灣是目前唯一使用繁體漢文ê國家，張介冠對漢字ê研究，投入誠濟心力，予客戶特別佮意伊鑄ê鉛字，毋過，電腦印刷出現，予鑄字業生存空間自按呢沓沓仔無--去，張介冠猶咧強tènn，是為著欲應付全台灣較無30間ê活字印刷廠ê需求。
Tâi-uân sī bo̍k-tsiân uî-it sú-iōng huân-thé Hàn-bûn ê kok-ka, Tiunn Kài-kuan tuì Hàn-jī ê gián-kiù, tâu-ji̍p tsiânn tsē sim-li̍k, hōo kheh-hōo ti̍k-pia̍t kah-ì i tsù ê iân-jī, m̄-koh, tiān-náu ìn-suat tshut-hiān, hōo tsù-jī-gia̍p sing-tsûn khong-kan tsū-án-ne ta̍uh-ta̍uh-á bô--khì, Tiunn Kài-kuan iáu teh kiông-tènn, sī uī-tio̍h beh ìng-hù tsuân Tâi-uân khah-bô sann-tsa̍p king ê ua̍h-jī ìn-suat-tshiúnn ê su-kiû.
註：
強tènn：華語『硬撐』。
阮早期咧創業ê時陣，阮老爸ê一寡老朋友in kā阮鬥相共。為著感謝tsia-ê老客戶，所以講彼陣仔我有kā tsia-ê老客戶講，講只要台灣猶閣有印版店會用著鉛字，日星就袂關門。
Gún tsá-kî teh tshòng-gia̍p ê sî-tsūn, gún lāu-pē ê tsi̍t-kuá lāu pîng-iú in kā gún tàu-sann-kāng. Uī-tio̍h kám-siā tsia-ê lāu kheh-hōo, sóo-í kóng hit-tsūn-á guá ū kā tsia-ê lāu kheh-hōo kóng, kóng tsí-iàu Tâi-uân iáu-koh ū ìn-pán-tiàm ē īng-tio̍h iân-jī, Ji̍t-tshinn tō bē kuainn-mn̂g.
Os要緊家己講--出-去-ê就是話，已經趁無錢ê張介冠顛倒增加投資，成立「台灣活版印刷文化保存協會」，用電腦一字一字kā儉--起-來，欲kā伊上愛ê漢字lè-táu ê身影久長留--咧。
Iàu-kín ka-kī kóng--tshut-khì-ê tō sī uē, í-king thàn bô tsînn ê Tiunn Kài-kuan tian-tò tsing-ka tâu-tsu, sîng-li̍p “Tâi-uân Ua̍h-pán Ìn-suat Bûn-huà Pó-tsûn Hia̍p-huē”, īng tiān-náu tsi̍t jī tsi̍t jī kā khiām--khí-lâi, beh kā i siōng-ài ê Hàn-jī lè-táu ê sin-iánn kú-tn̂g lâu--leh.
註：
講--出-去就是話：華語『說話算話，信守承諾』
Lè-táu：華語『漂亮、美麗』。
咱有啥mih能力抑是講啥mih機會thìng好為這塊土地來做啥mih代誌，這是上蓋重要--ê。
Lán ū siánn-mih lîng-li̍k ia̍h-sī kóng siánn-mih ki-huē thìng-hó uī tsit-tè thóo-tē lâi tsuè siánn-mih tāi-tsì, tse sī siōng-kài tiōng-iàu--ê.
記者 余榮宗 台北市報導(Kì-tsiá Î Îng-tsong Tâi-pak-tshī pò-tō.)
沒有留言:
張貼留言