看世事講台語：千變萬化 毋值著造化

PNNPTS 於 2011-04-27 上傳
※ 本單元是公共電視及李江却台語文教基金會合作製作。歡迎大家 link 做非營利教學使用。

新聞標題：水溫無夠懸 墾丁珊瑚湠卵移緩
Tsuí-un bô kàu kuân Khún-ting suan-ôo thuànn-nn̄g î-uān

珊瑚卵猶未大湠 看媠著等五月過煞
Suan-ôo nn̄g iáu-buē tuā thuànn khuànn-suí tio̍h tán gōo--gue̍h kuè-suah

諺語：千變萬化，毋值著造化
Tshian-piàn-bān-huà, m̄-ta̍t-tio̍h tsō-huà

大自然ê力量真大，毋是咱人有法度 pān-phue ( 預期 ) 佮控制--ê，氣候一下變化，毋若珊瑚湠卵時間改變，咱人ê 生活嘛會受著濟濟影響。


內文：

面頂深紅像索仔的花逝
Bīn-tíng tshim-âng tshiūnn soh-á ê hue-tsuā

這是片型索仔花珊瑚
tse sī phìnn-hîng soh-á-hue san-ôo

另外這个若像白色細支樹枝
līng-guā tsit ê ná-tshiūnn pe̍h-sik sè ki tshiū-ki

是星枝表孔珊瑚(Montipora stellata)
sī Tshenn-ki-piáu-khóng-san-ôo

in 攏開始生白色 粉紅色的卵囉
in lóng khai-sí senn pe̍h-sik hún-âng-sik ê nn̄g looh

這是4月24暗時
Tse sī sì-gue̍h jī-sì àm-sî

台灣珊瑚礁學會研究人員
Tâi-uân Sān-ôo-tsiau Ha̍k-huē gián-kiù jîn-uân

佇後壁湖台電核三廠出水口
tī Āu-piah-ôo Tâi-tiān hi̍k-sann-tshiúnn tshut-tsuí-kháu

西爿的海底進行觀察的時陣
sai-pîng ê hái-té tsìn-hîng kuan-tshat ê sî-tsūn

所翕著上新的畫面
sóo hip--tio̍h siōng sin ê uē-bīn

研究人員指出
gián-kiù jîn-uân tsí-tshut

這馬干單觀察著幾種珊瑚開始生卵
tsit-má kan-tann kuan-tshat tio̍h kuí tsióng san-ôo khai-sí senn-nn̄g

而且數量並無濟
jî-tshiánn sòo-liōng pīng-bô tsē

*蔡永春 台灣珊瑚礁學會

今年觀察到這馬
Kin-nî kuan-tshat kàu tsit-má

才發見四五種珊瑚生卵
tsiah huat-kiàn sì gōo tsióng san-ôo senn-nn̄g

逐工攏干焦有一種至兩種
ta̍k kang lóng kan-ta ū tsi̍t tsióng tsì nn̄g tsióng

過去佇舊曆3月23日媽祖生前後
Kuè-khì tī kū-li̍k sann-gue̍h jī-sann Má-tsóo senn tsîng-āu

也就是新曆差不多4月底左右
iā tō-sī sin-li̍k tsha-put-to sì-gue̍h té tsó-iū

墾丁的珊瑚會進入大量生卵的高峰期
Khún-ting ê san-ôo ē tsìn-ji̍p tāi-liōng senn-nn̄g ê ko-hong kî

毋過學者發現
m̄-koh ha̍k-tsiá huat-hiān

今年珊瑚無仝款
kin-nî san-ôo bô kāng-khuán

四月底—ah
sì-gue̍h té--ah

這个生卵的狀況較輸過去
tsit ê senn-nn̄g ê tsōng-hóng khah-su kuè-khì

原本照週期來生卵的珊瑚小可錯亂
guân-pún tsiàu tsiu-kî lâi senn-nn̄g ê san-ôo sió-khuá tshò-luān

*鄭明修 台灣珊瑚礁學會

阮期待的大概是希望看著
Guán kî-thāi--ê tāi-khài sī hi-bāng khuànn-tio̍h

軸孔珊瑚(Acropora) 像彼分椏的啦
Ti̍k-khóng-san-ôo, tshiūnn he pun-ue--ê-lah

幼珊瑚 較紅的這種
iù-san-ôo, khah âng--ê tsit tsióng

遮的珊瑚生卵
tsia-ê san-ôo senn-nn̄g

較壯觀的
khah tsòng-kuan--ê

今年到這馬猶未生卵
kin-nî kàu tsit-má iáu-buē senn-nn̄g

可能甲前年仝款
khó-lîng kah tsûn--nî kāng-khuán

可能會慢一個月
khó-lîng ē bān tsi̍t kò gue̍h

前幾工阮看著
tsîng kuí kang guán khuànn-tio̍h

有一寡像菊珊瑚 刺葉珊瑚
ū tsi̍t-kuá tshiūnn Kiok-san-ôo, Tshì-hio̍h-san-ôo

一寡顛倒是以前較晏生卵的
tsi̍t-kuá tian-tò sī í-tsîng khah uànn senn-nn̄g--ê

遮的珊瑚竟然是提早生
tsia-ê san-ôo kìng-jiân sī thê-tsá senn

珊瑚生卵的狀況無正常
San-ôo senn-nn̄g ê tsōng-hóng bô tsìng-siông

初步研判
tshoo-pōo gián-phuànn

可能受著氣候佮水溫的影響
khó-lîng siū-tio̍h khì-hāu kap tsuí-un ê íng-hióng

*馬協群 墾管處後壁湖管理站主任

正常珊瑚生卵的水溫
Tsìng-siông san-ôo senn-nn̄g ê tsuí-un

大概是水溫25、26度左右
tāi-khài sī tsuí-un jī-gōo, jī-la̍k tōo tsó-iū

毋過這馬落去
m̄-koh tsit-má lo̍h--khì

你會發現22、23、24
lí ē huat-hiān jī-jī, jī-sann, jī-sì

基本上是猶無達到彼个溫度
ki-pún siōng sī iàu-bô ta̍t-kàu hit ê un-tōo

所以阮咧臆
sóo-í guán leh ioh

水溫可能是一个影響的因素
tsuí-un khó-lîng sī tsi̍t ê íng-hióng ê in-sòo

珊瑚生卵
San-ôo senn-nn̄g

嘛會受著風湧 海潮佮海洋的狀況
mā ē siū-tio̍h hong-íng, hái-tiâu kap hái-iûnn ê tsōng-hóng

日時 暗時時間長短的影響
ji̍t--sî àm-sî sî-kan tn̂g-té ê íng-hióng

今年想欲看著美麗的珊瑚
kin-nî siūnn-beh khuànn-tio̍h bí-lē ê san-ôo

集體佇暗時大量來生卵
tsi̍p-thé tī àm-sî tāi-liōng lâi senn-nn̄g

可能愛等到5月底6月初左右
khó-lîng ài tán kàu gōo-gue̍h té, la̍k-gue̍h tshe tsó-iū