【技藝101】做。石笱

竹編擋水牆石笱 灌溉田園得力助手

這個禮拜六、日(11月16、17日)，彰化縣二水鄉就要舉行跑水節的慶典，這是為了緬懷先人在彰化平原開渠疏圳的紀念活動，不過在熱鬧之餘，遊客不彷注意一下週邊擺放的「石笱
」，這是早期竹編的擋水牆，也是清朝施世榜來台開墾，引濁水溪灌溉田園而設計，來看幾百年來，台灣先民的智慧與早期的水利工程。

鄭瑞芳
水駐懸，水才會進入咱八堡圳
Tsuí tū kuân, tsuí tsiah ē tsìn-ji̍p lán Pat-pó-tsùn.

鄭其萬
趁這是性命錢啦，無做也是袂使--得啦
Thàn tse sī sìnn-miā-tsînn lah, bô tsò a̍h sī bē-sái--tit lah.

破竹、車箍，為著欲舉辦彰化走水節，師傅當咧無閒做「石笱」thang展覽，佇水利工程無hiah發達ê年代，彰化平原攏是靠「石笱」做護岸來引水淹田--ê
Phuà tik, tshia khoo, uī-tio̍h beh kí-pān Tsiong-huà Tsáu-tsuí-tsiat, sai-hū tng teh bô-îng tsò ‘tsio̍h-kô’ thang tián-lám, tī tsuí-lī kang-tîng bô hiah huat-ta̍t ê nî-tāi, Tsiong-huà Pîng-guân lóng sī khò ‘tsio̍h-kô’ tsò hōo-huānn lâi ín-tsuí im-tshân--ê.

註解：
淹田：沃田，華語『灌溉』

彰化農田水利會 用水管制中心主任 黃其政
八堡圳佇1719年完成，hit陣水無法度抾--入-來啊，拄仔出現一个林先生，來教伊講往濁水溪ê上游，利用tsit个竹笱疊做水閘，將水駐予懸，來引水啦
Pat-pó-tsùn tī it-tshit it-kiú nî uân-sîng, hit-tsūn tsuí bô-huat-tōo khioh--ji̍p-lâi ah, tú-á tshut-hiān tsi̍t ê Lîm--sian-sinn, lâi kà i kóng óng Lô-tsuí-khe ê siōng-iû, lī-iōng tsit-ê tik-kô thia̍p-tsò tsuí-tsa̍h, tsiong tsuí tū hōo kuân, lâi ín-tsuí lah.

雖然林--先-生kan-tann是傳說，毋過嘛是彰化水利發展ê干證，有200外冬ê時間，村民攏用麻竹編做頭闊尾尖ê大竹籠，才用籐索縛予ân，毋通看伊簡單簡單，內底真有學問佇--咧
Sui-jiân Lîm--sing-senn kan-tann sī thuân-sueh, m̄-koh mā sī Tsiong-huà tsuí-lī huat-tián ê kan-tsìng, ū nn̄g-pah guā tang ê sî-kan, tshuan-bîn lóng īng muâ-tik pīnn-tsò thâu khuah bué tsiam ê tuā-tik-láng, tsiah īng tîn-soh pa̍k hōo ân, m̄-thang khuànn i kán-tan kán-tan, lāi-té tsin ū ha̍k-būn tī--leh.

鄭其萬
寸尺愛知影講一圈一圈愛離偌遠，毋知影hit个寸尺，做--出-來有ê tsiah闊，啊有ê tsiah狹啊，歹看，啊嘛較無合
Tshùn-tshioh ài tsai-iánn kóng tsi̍t khian tsi̍t khian ài lī juā hn̄g, m̄-tsai-iánn hit-ê tshùn-tshioh, tsò--tshut-lâi ū ê tsiah khuah, ah ū ê tsiah e̍h ah, pháinn-khuànn, ah mā khah bô ha̍h.


鄭瑞芳
扛落水--ah，啊疊按呢規逝按呢駐--起-來，注懸，水才會入水門啊，無，hit條紅毛塗岸仔hiah懸，你無用這，水袂入--去
Kng lo̍h tsuí--ah, ah thia̍p án-ne kui-tsuā án-ne tū--khí-lâi, tù kuân, tsuí tsiah ē ji̍p tsuí-mn̂g ah, bô, hit-tiâu âng-mn̂g-thôo huānn-á hiah kuân, lí bô īng tse, tsuí bē ji̍p--khì.

沿水路囥「石笱」，是hām天咧跋性命，師傅in tio̍h bī水去溪底hē予好勢，水tshuah流，隨時攏有性命危險，總--是為著引水，喙齒根咬咧 憑一身死去做
Iân tsuí-lōo khǹg ‘tsio̍h-kô’, sī hām thinn teh pua̍h sìnn-miā, sai-hū in tio̍h bī-tsuí khì khe-té hē hōo hó-sè, tsuí tshuah-lâu, suî-sî lóng ū sìnn-miā guî-hiám, tsóng--sī uī-tio̍h ín-tsuí, tshuì-khí-kin kā leh, pîn tsi̍t sin sí khì tsò.

註解：
bī水：華語『潛水』
tshuah流：華語『湍急』
牙齒根咬咧：『咬緊牙關』
憑一身死：『賭上性命』

鄭其萬
水底暗摸摸啦，啊看袂著啦 上危險ê時陣honnh  Hit隻笱煞khit予索仔khōng--去-ah，害--ah，笱煞袂行，khit予sǹg--lueh，啊拄拄好水起來到tsia，he有危險--無？
Tsuí-té àm-bong-bong lah, ah khuànn bē-tio̍h lah. Siāng guî-hiám ê sî-tsūn honnh... Hit-tsiah kô suah khit hōo soh-á khōng--khì-ah, hāi--ah, kô suah bē kiânn, khit hōo sǹg--lueh, ah tú-tú-hó tsuí khí-lâi kàu tsia, he ū guî-hiám--bô?

鄭瑞芳
無好做，這攏用性命咧佮伊...為著一屑仔錢咧飼某囝。
Bô hó tsò, tse lóng īng sìnn-miā teh kap i... uī-tio̍h tsi̍t-sut-á tsînn teh tshī bóo-kiánn.

水利工程進步，tann無閣用「石笱」--ah，毋過先人ê智慧，加上村民ê飲水思源，才有「彰化母親河」八堡圳和饒裕ê物產，繼續守護tsit-phiàn土地
Tsuí-lī kang-tîng tsìn-pōo, tann bô koh īng ‘tsio̍h-kô’--ah, m̄-koh sian-jîn ê tì-huī, ka-siōng tshuan-bîn ê ím-tsuí su-guân, tsiah ū ‘Tsiong-huà bú-tshin-hô’ Pat-pó-tsùn hām jiâu-jū ê bu̍t-sán, kè-sio̍k siú-hōo tsit-phiàn thóo-tē.

註解：
饒裕：華語講『豐富、富裕』

記者 余榮宗 彰化報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Tsiong-huà pò-tō.