什麼東西會在地上會轉，還會發出聲響，形狀像陀螺，卻又不是陀螺呢？原來這是在台灣已經超過300年歷史的童玩--地雷，它是用竹子製作出來的地雷，在日治時期還曾因為聲音太像空襲警報，而被禁止，現在這項大多數人都不知道的鄉土玩具，只剩下在嘉義的師傅，還趁有空閒時製作，來看看這個有趣的童玩。
聽著這款聲講kioh是美軍閣來抨炸彈囉
Thiann-tio̍h tsit-khuán siann kóng-kioh sī Bí-kun koh lâi phiann tsà-tuânn looh.
愛會穩，閣會哭，（按呢才）有正確
Ài ē ún, koh ē khàu, (án-ne tsiah) ū tsìng-khak.
台灣uì荷蘭西班牙時代就有地雷--ah，甲tann歷史已經超過300冬，用桂竹鑽一枝桿做心，竹身開縫，轉踅ê時因為共鳴會吼會霆，這項屬佇台灣傳統ê tshit-thô物，這馬干焦嘉義ê吳三桂猶有咧做
Tâi-uân uì Hô-lan Se-pan-gâ sî-tāi tō ū tē-luî--ah, kah tann li̍k-sú í-king tshiau-kuè sann-pah tang, īng kuì-tik tsǹg tsi̍t ki kuáinn tsò sim, tik-sin khui phāng, tńg-se̍h ê sî in-uī kiōng-bîng ē háu ē tân, tsit-hāng sio̍k tī Tâi-uân thuân-thóng ê tshit-thô-mi̍h, tsit-má kan-tann Ka-gī ê Ngôo Sam-kuì iáu ū teh tsò.
註解：
桿、心：「桿」是地雷ê跤（佮干樂sio-siâng），心佇tsia是指「軸心」（ti̍k-sim）。原底華語這位是寫做『螺桿』，gâu誤會做是工業咧用ê「sū-kú-liuh」，總--是tsit兩項是無仝ê代誌。
較早日本時代，做囡仔攏家己做家己耍啦，第二次世界大戰逐个光復--起-來就失傳--去-囉，就無人咧做--ah，到尾--à甲食老才閣佇咧做
Khah-tsá Ji̍t-pún Sî-tāi, tsò gín-á lóng ka-kī tsò ka-kī sńg lah, Tē-jī Tshù Sè-kài Tāi-tsiàn ta̍k-ê kong-ho̍k--khí-lâi tō sit-thuân--khì-looh, tō bô lâng teh tsò--ah, kàu bué--à kah tsia̍h-lāu tsiah koh tī leh tsò.
看--起-來簡單簡單，毋過欲按怎予伊踅著會平棒、聲音會響，tse就無hiah好做--ah，吳三桂嘛是累積60外冬ê經驗，才知影欲按怎予手--裡ê地雷踅著在穩閣響亮
Khuànn--khí-lâi kán-tan kán-tan, m̄-koh beh án-tsuánn hōo i se̍h tio̍h ē pînn-pāng, siann-im ē hiáng, tse tō bô hiah hó tsò--ah, Ngôo Sam-kuì mā sī luí-tsik la̍k-tsa̍p guā tang ê king-giām, tsiah tsai-iánn beh án-tsuánn hōo tshiú--lí ê tē-luî se̍h tio̍h tsāi-ún koh hiáng-liāng.
註解：
平棒：有「平均」、「公平」、「平衡」ê意思，嘛會當形容講話、做代誌liú-lia̍h 媠氣，tsia是指轉踅ê動作真穩
步驟
裁啦，開空啦，逐項攏有重點佇咧啦，你欲穿這枝啦，啥mih攏有重點咧啦，咧看ê時足簡單--ê啦，啊若欲做--起-來是足麻煩，毋才無人欲做，就是按呢來--ê
Tshâi lah, khui khang lah, ta̍k-hāng lóng ū tiōng-tiám tī leh lah, lí beh tshng tsit-ki lah, siánn-mih lóng ū tiōng-tiám leh lah, teh khuànn ê sî tsiok kán-tan--ê lah, ah nā beh tsò--khí-lâi sī tsiok mâ-huân, m̄-tsiah bô lâng beh tsò, tō sī án-ne lâi--ê.
成品
打地雷
日本時代，因為地雷hmh-hmh吼ê聲，和空襲警報傷過sîng，自按呢予日本人禁止，嘛予這項歷史久長ê囡仔耍規个齊無--去
Ji̍t-pún Sî-tāi, in-uī tē-luî hmh-hmh-háu ê siann, hām khong-si̍p kíng-pò siunn-kuè sîng, tsū-án-ne hōo Ji̍t-pún-lâng kìm-tsí, mā hōo tsit-hāng li̍k-sú kú-tn̂g ê gín-á-sńg kui-ê tsiâu bô--khì.
較早前世界大戰美軍都攏來咱台灣咧抨炸彈--毋過，日本人聽著這款聲，in就講聽伊講閣咧霆水螺，就是按呢tsua̋nn擋--起-來
Khah-tsá-tsîng Sè-kài Tāi-tsiàn Bí-kun to lóng lâi lán Tâi-uân teh phiann tsà-tuânn--m̄. Ji̍t-pún-lâng thiann-tio̍h tsit-khuán siann, in tō kóng thiann i kóng koh teh tân tsuí-lê, tō sī án-ne tsua̋nn tòng--khí-lâi.
好佳哉吳三桂靠伊ê記持，佇20外冬前重閣做--出-來，因為捌拍毋見一段時間，目前社會大眾對地雷佮干樂煞袂曉分
Hó-ka-tsài Ngôo Sam-kuì khò i ê kì-tî, tī jī-tsa̍p guā tang tsîng tîng koh tsò--tshut-lâi, in-uī bat phàng-kìnn tsi̍t tuānn sî-kan, bo̍k-tsîng siā-huē tāi-tsiòng tuì tē-luî kap kan-lo̍k suah bē-hiáu hun.
地雷會honn，啊干樂袂honn啦，老師咧教冊都毋知，像一寡老師kā我買，我咧kā講講這課本有，伊都毋知影咧
Tē-luî ē honn, ah kan-lo̍k bē honn lah. Lāu-su teh kà tsheh to m̄-tsai, tshiūnn tsi̍t-kuá lāu-su kā guá bé, guá leh kā kóng kóng tse khò-pún ū, i to m̄-tsai-iánn leh.
較早hit陣三个囡仔伊就買三粒，這馬三个小孩伊買一粒niâ 有家庭若做這哪會生活。我是老歲仔工做這賣一下仔趁一寡仔所費niâ，若無，這哪會生活
Khah-tsá hit-tsūn sann ê gín-á i tō bé sann lia̍p, tsit-má sann ê gín-á i bé tsi̍t lia̍p niâ. Ū ka-tîng nā tsò tse ná ē sing-ua̍h. Guá sī lāu-huè-á-kang tsò tse bē tsi̍t-ē-á thàn tsi̍t-kuá-á sóo-huì niâ, nā bô, tse ná ē sing-ua̍h.
地雷做好提去排擔，以早是為著生活，tsit-má單純是為著保存傳統文化ê價值，雖然無啥銷，吳三桂猶原堅持欲予閣較濟人體驗地雷ê媠
Tē-luî tsò hó the̍h khì pâi tànn, í-tsá sī uī-tio̍h sing-ua̍h, tsit-má tan-sûn sī uī-tio̍h pó-tsûn thuân-thóng bûn-huà ê kè-ta̍t, sui-jiân bô siánn siau, Ngôo Sam-kuì iû-guân kian-tshî beh hōo koh-khah tsē lâng thé-giām tē-luî ê suí.
記者 余榮宗 嘉義報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Ka-gī pò-tō.
沒有留言:
張貼留言