2012年5月16日 星期三

【技藝101】刻。布袋戲


老師傅走透校園 傳承布袋戲文化

從2012年1月30日起,公視每個禮拜一,播出台灣老工藝專題報導,來關心很多台灣的老工藝。第一集先來看的是,在雲林北港的一位布袋戲雕刻師,他早期在黃俊雄門下學習,練就一身功夫,從雕刻、口白到演出,全部一手包辦。(2012-01-30-公視中晝新聞)


編輯 / 李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢、余榮宗、黃能揚

「千里路途兩三步,宏圖霸業一瞬間,一口說出喜怒哀樂,十指弄成百萬軍兵。」
「Tshian-lí lōo-tôo nn̄g sann pōo, hông-tôo pà-gia̍p it-sùn-kan, it-kháu sueh-tshut hí nōo ai lo̍k, si̍p tsí lāng-sîng pah-bān kun-ping.」

簡單的口白,講出布袋戲的乾坤世界,幼路的刀工,一刀一刀刻出戲尪仔ê人生,伊是黃世志,朋友攏講伊是戲尪仔ê文化戇大呆。
Kán-tan ê kháu-pe̍h, kóng-tshut pòo-tē-hì ê khiân-khun sè-kài, iù-lōo ê to-kang, tsi̍t to tsi̍t to khik tshut hì-ang-á ê jîn-sing, i sī N̂g Sè-tsì, pîng-iú lóng kóng i sī hì-ang-á ê bûn-huà gōng-tuā-tai.

「佇這个差不多民國77年開始就佇布袋戲學習,較早阮咧學功夫,你若毋著去,師傅尪仔頭就飛過矣,甚至跤就共你làm落去矣。」
「Tī tsit-ê tsha-put-to Bîn-kok tshit-tsa̍p-tshit nî khai-sí tō tī pòo-tē-hì ha̍k-si̍p, khah tsá gún teh o̍h kang-hu, lí nā m̄-tio̍h--khì, sai-hū ang-á-thâu tō pue--kuè-ah, sīm-tsì kha tō kā lí làm--lo̍h-khì-ah.」

雖然真嚴格,毋過黃世志並無因為按呢去予驚一下走去,顛倒閣較用心,毋但(nā)練習按怎弄戲尪仔,包括編劇.美術.燈光佮口白,攏欲家己去摸去練,尤其是雕刻。
Sui-jiân tsin giâm-keh, m̄-koh N̂g Sè-tsì pīng bô in-uī án-ne khì hōo kiann tsi̍t-ē tsáu--khì, tian-tò koh-khah iōng-sim, m̄-nā liān-si̍p án-tsuánn lāng hì-ang-á, pau-koat pian-kio̍k, bí-su̍t, ting-kng kap kháu-pe̍h, lóng beh ka-kī khì bong khì liān, iû-kî sī tiau-khik.

「布袋戲本身伊是一个柴頭尪仔,柴頭尪仔你欲按怎予伊有性命,伊的感情,啊這个尪仔的個性、啊佮伊的年齡、佮伊的經歷是按怎,伊的身份背景,遮的攏愛考慮著。」

「Pòo-tē-hì pún-sin i sī tsi̍t ê tshâ-thâu ang-á, tshâ-thâu ang-á lí beh án-tsuánn hōo i ū sìnn-miā, i ê kám-tsîng, á tsit-ê ang-á ê kò-sìng, á kap i ê nî-lîng, kap i ê king-li̍k sī án-tsuánn, i ê sin-hūn puē-kíng, tsia--ê lóng ài khó-lū--tio̍h.」

「伊本身是無表情,伊的表情是你人畫固定的,但是經過操作者、戲尪仔的師傅來表現伊的喜怒哀樂。」
「I pún-sin sī bô piáu-tsîng, i ê piáu-tsîng sī lí lâng uē kòo-tīng--ê, tān-sī king-kuè tshau-tsok-tsiá, hì-ang-á ê sai-hū lâi piáu-hiān i ê hí nōo ai lo̍k.」

舞台頂的喜怒哀樂,會用得隨時改劇本,毋過功夫的傳承,煞真困難,有一擺演出ê時,一个老師傅講一段話,予黃世志永遠都記佇心裡。
Bú-tâi tíng ê hí nōo ai lo̍k, ē-īng-tit suî-sî kái kio̍k-pún, m̄-koh kang-hu ê thuân-sîng, suah tsin khùn-lân, ū tsi̍t pái ián-tshut ê sî, tsi̍t ê lāu sai-hū kóng tsi̍t tuānn uē, hōo N̂g Sè-tsì íng-uán to kì tī sim--lí.

「老的老、死的死、倒的倒、中風的中風……少年的無欲出來,阮遮的老的愛出來khok啊。我講啊遮的少年的攏無欲栽培,啊欲揣啥人栽培?欲傳承都無人欲學啦!」
「Lāu--ê lāu, sí--ê sí, tó--ê tó, tiòng-hong--ê tiòng-hong…siàu-liân–ê bô beh tshut–lâi, gún tsia-ê lāu–ê ài tshut lâi khok–a. Guá kóng á tsia-ê siàu-liân–ê lóng bô beh tsai-puê, á beh tshuē siánn-lâng tsai-puê? Beh thuân-sîng to bô lâng beh o̍h–lah.」

老師傅的話,佇黃世志ê心內產生蓋大的影響,所致伊這馬除了無閒演出,雕刻戲尪仔以外,若有時間,伊嘛會行入去社區,行入去校園。
Lāu-sai-hū ê uē, tī N̂g Sè-tsì ê sim-lāi sán-sing kài tuā ê íng-hióng, sóo-tì i tsit-má tû-liáu bô-îng ián-tshut, tiau-khik hì-ang-á í-guā, nā ū sî-kan, i mā ē kiânn ji̍p-khì siā-khu, kiânn ji̍p-khì hāu-hn̂g.

雖然有想欲栽培一寡囡仔,予閣較濟人認捌布袋戲ê文化,毋過拄著現實ê環境,黃世志猶原真怨歎。
Sui-jiân ū siūnn-beh tsai-puê tsi̍t-kuá gín-á, hōo koh-khah tsē lâng jīn-bat pòo-tē-hì ê bûn-huà, m̄-koh tú-tio̍h hiān-si̍t ê khuân-kíng, N̂g Sè-tsì iû-guân tsin uàn-thàn.

「有人講欲綴佇咱的身軀邊,我講,我是足歡喜的啦,有聽著按呢我足感心的,但是,我無法度共你飼。」
「Ū lâng kóng beh tuè tī lán ê sin-khu pinn, guá kóng, guá sī tsiok huann-hí--ê-lah, ū thiann-tio̍h án-ne guá tsiok kám-sim--ê, tān-sī, guá bô-huat-tōo kā lí tshī.」

應該按怎做,敢有可能kā大環境改變咧?黃世志並無答案,伊干焦(kan-tann)知影講愛繼續拍拚,繼續做一个快樂的戲尪仔文化戇大呆。
Ìng-kai án-tsuánn tsò, kám ū khó-lîng kā tuā-khuân-kíng kái-piàn--leh? N̂g Sè-tsì pīng bô tap-àn, i kan-tann tsai-iánn kóng ài kè-sio̍k phah-piànn, kè-sio̍k tsò tsi̍t ê khuài-lo̍k ê hì-ang-á bûn-huà gōng-tuā-tai.

精選單詞:

幼路:形容詞,iù-lōo,細緻、精巧、工很細
戲尪仔:名詞,hì-ang-á,戲偶
矣:副詞,ah,已經
按呢:副詞,án-ne,這樣
佮:連接詞,kap,和、與
家己:名詞,ka-kī,自己
遮的:副詞,tsia-ê,這些
會用得:副詞,ē-īng-tit,可以
煞:副詞,suah,卻
這馬:副詞,tsit-má,現在
一寡:副詞,tsi̍t-kuá,一些
拄著:動詞,tú-tio̍h,遇到
猶原:副詞,iû-guân,還是
綴:動詞,tuè,跟隨、跟著
干焦:副詞,kan-tann,只有
拍拚:動詞,phah-piànn,努力

沒有留言:

張貼留言