【看世事 講台語】你想江山萬萬年

台語編輯 / 李江却台語文教基金會、黃能揚

標題：園區自本是礦場 南庄休閒咧發樣
Hn̂g-khu tsū-pún sī khòng-tiûnn, Lâm-tsng hiu-hân teh huat-iūnn.
(華語)打造南庄休閒產業 礦場蛻成園區

標題：礦業頭家囝 為理想轉台灣拍拚
Khòng-gia̍p thâu-ke-kiánn, uī lí-sióng tńg Tâi-uân phah-piànn.
(華語)礦業第二代 旅外返鄉踏實築夢

標題：心內有夢礦業後代 轉故鄉做戇代
Sim-lāi ū bāng khòng-gia̍h āu-tāi, tńg kòo-hiong tsò gōng-tāi.
(華語) 礦業二代懷夢想 返鄉做「傻事」

註：發樣（huat-iūnn）：華語『發芽』


諺語：你想江山萬萬年。
Lí siūnn kang-san bān-bān liân.

人攏想欲永遠保持盛況，毋過照歷史來看，無這个代誌。對看無透ê人，以早會用這句話來折–人（tsi̍h–人）。

註：折–人（tsi̍h–人）：華語『反駁』人。





礦業二代 陳桂文

一个塗炭層 一个塗炭脈
Tsi̍t ē thôo-thuànn tsàn, tsi̍t ê thôo-thuànn me̍h,
啊遮進前就是咧挖塗炭
ah tsia tsìn-tsîng tō sī teh óo thôo-thuànn.
南庄的礦業早就落坐
Lâm-tsng ê khòng-gia̍p tsá tō lo̍h-tshē,
轉去故鄉來到南庄的陳桂文
tńg-khì kòo-hiong lâi-kàu Lâm-tsng ê Tân Kuì-bûn,
投入真濟資金來完成伊的夢想
tâu-jip tsin tsē tsu-kim lâi uân-sîng i ê bāng-sióng.

礦業二代 陳桂文

我有一擺去澳洲遐旅行
Guá ū tsi̍t pái khì Ò-tsiu hia lú-hîng,
看著in共荒去的礦場再利用
khuànn-tio̍h in kā hng–khì ê khòng-tiûnn tsài-lī-iōng,
我感覺這不止仔寶貴
guá kám-kak tse put-tsí-á pó-kuì.
這是阮較早咧挖咧掘
Tse sī gún khah tsá teh óo teh ku̍t
塗炭的一个工具
thôo-thuànn ê tsi̍t ê kang-kū.
伊是利用這款方式來咧挖
I sī lī-iông tsit khuán hong-sik lâi teh óo.
來 咱對遮來
Lâi, lán tuì tsia lâi.

陳桂文先生逐工認真做這个
Tân Kuì-bûn sian-sinn ta̍k-kang jīn-tsin tsò tsit-ê
炭坑的解說員予逐家了解著
thuànn-khenn ê kài-suat-uân hōo ta̍k-ke liáu-kái-tio̍h
過去炭坑的工人提命來換的
kuè-khì thuànn-khenn ê kang-lâng the̍h miā lâi uānn ê
辛苦工作血汗歷史
sin-khóo kang-tsok hueh-kuānn li̍k-sú.

礦坑解說員 陳桂文

入坑死一人 無入死全家
Ji̍p khenn sí tsi̍t lâng, bô ji̍p sí tsuân-ke.
你若無入坑去趁錢
Lí nā bô ji̍p khenn khì thàn tsînn,
規家伙仔攏會枵死
kui-ke-hué-á lóng ē iau–sí.
阮遮早起塗炭工來了後
Gún tsia tsái-khí thôo-thuànn-kang lâi liáu-āu,
你看著peh遐懸的一个昇樓
lí khuànn tio̍h peh hiah kuân ê tsi̍t ê sing-lâu,
起去了後對兩爿挖這个塗炭
khí–lih liáu-āu tuì nn̄g pîng óo tsit ê thôo-thuànn.
看著小學生認真學習的表情
Khuànn-tio̍h sió-ha̍k-sing jīn-tsin ha̍k-si̍p ê piáu-tsîng,
陳桂文認為這是文化的傳承
Tân Kuì-bûn jīn-uî tse sī bûn-huà ê thuân-sîng,
這就是飲水思源
tse tō sī ím tsuí su guân.
遮爾狹的坑道
Tsiah-nī e̍h ê khenn-tō,
烏暗不見天日
oo-àm put kiàn thian ji̍t.
這就是早期台灣
Tse tō sī tsá-kî Tâi-uân
由農業轉型到工業社會的真實故事
Iû lông-gia̍p tsuán-hîng kàu kang-gia̍p siā-huē ê tsin-si̍t kòo-sū.


礦坑解說員 陳桂文

人講猶未死先埋
Lâng kóng iáu-buē sí sing tâi,
就是講人hoonnh
tō sī kóng lâng hoonnh,
拄著礦災的時
tú-tio̍h khòng-tsai ê sî,
阮外口的人袂得通入去
gún guā-kháu ê lâng bē-tit-thang ji̍p–khì,
內底的人嘛無法度出來
lāi-té ê lâng mā bô-huat-tōo tshut–lâi,
無才調救
bô-tsâi-tiāu kiù.
輕便車載遮爾濟烏金火炭
Khing-piān-tshia tsài tsiah-nī tsē oo-kim hué-thuànn,
出坑道了後
tshut khenn-tō liáu-āu,
財富若親像過眼雲烟仝款
tsâi-hù ná-tshin-tshiūnn kuè gán hûn ian kāng-khuán,
一時仔就開焦囉
tsi̍t-sî-á tō khai ta–looh.

礦坑解說員 陳桂文

南庄桃花水 賺錢不過烏蛇嘴

烏蛇喙 是咱到南庄
Oo-tsuâ-tshuì sī lán kàu Lâm-tsng
一定愛過的所在
it-tīng ài kuè ê sóo-tsāi.
若查某間就是咱的桃花水
Nā tsa-bóo-king tō sī lán ê thôo-hue-tsuí,
所以講南庄的桃花水
sóo-í kóng Lâm-tsng ê thôo-hue-tsuí,
塗炭工趁錢是無法度紮離開南庄的
thôo-thuànn-kang thàn tsînn sī bô-huat-tōo tsah lī-khui Lâm-tsng–ê.
七年前陳桂文想欲說服in老爸
Tshit nî tsîng Tân Kuì-bûn siūnn-beh sueh-ho̍k in lāu-pē
將這个無用的礦場打造變成文化園區
tsiong tsit-ê bô iōng ê khòng-tiûnn tánn-tsō piàn-sîng bûn-huà hn̂g-khu,
不過in老爸拒絕
put-kò in lāu-pē kū-tsua̍t.

礦業二代 陳桂文

我共阮老爸講
Guá kā gún lāu-pē kóng,
這个塗炭礦
tsit-ê thôo-thuànn-khòng,
總有一天會挖了了
tsóng ū tsi̍t kang ē ué liáu-liáu,
毋過 我這馬欲規个規劃的
m̄-koh, guá tsit-má beh kui-ê kui-i̍k–ê,
是一个挖塗炭的這个觀光礦
sī tsi̍t ê ué thôo-thuànn ê tsit-ê kuan-kong-khòng,
伊是永遠袂了盡的

i sī íng-uán bē liáu-tsīn–ê.
原本事業有成的陳桂文
Guân-pún sū-gia̍p iú-sîng ê Tân Kuì-bûn,
轉去故鄉做別人眼中的戇代誌
tńg-khì kòo-hiong tsò pa̍t-lâng gán-tiong ê gōng tāi-tsì,
因為伊認為人一定愛有夢想
in-uī i jīn-uî lâng it-tīng ài ū bāng-sóng,
希望會當帶動南庄地方的產業發展
hi-bāng ē-tàng tài-tōng Lâm-tsng tē-hng ê sán-gia̍p huat-tián.