【技藝101】編。瓜笠

退休師傅重出江湖 手編斗笠傳文化

隨著農業機械化，農夫頭帶斗笠下田耕種的場景也越來越少，會編斗笠的師傅也相對減少，在花蓮的羅山村，不只是有機農業示範村，還有一位能編斗笠的老師傅，為了鄰近鄉親需求，退休的他重出江湖，再次編出一頂頂漂亮的斗笠。

編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢

較早割稻仔，割割--咧若歇睏，嘛是瓜笠仔提--咧，嘛是按呢擛風
Khah-tsá kuah tiū-á, kuah-kuah--leh nā hioh-khùn, mā sī kue-le̍h-á the̍h--leh, mā sī án-ne ia̍t-hong.

老--ah閣hngh...當時仔閣後擺
Lāu--ah koh hngh...tang-sî-á koh āu-pái!

Os
好山好水ê花東縱谷，作田人較濟，佇南爿ê羅山村早期閣有一項特產――「瓜笠仔」，就是in家家戶戶攏做這項，毋才hông號做「笠仔坑」。
Hó suann hó tsuí ê Hua-tang Tshiong-kok, tsoh-tshân-lâng khah tsē, tī lâm-pîng ê Lô-suann-tshun tsá-kî koh ū tsi̍t hāng ti̍k-sán――‘kue-le̍h-á’, tō sī ka-ka-hōo-hōo lóng tsò tsit-hāng, m̄-tsiah hông hō-tsò ‘Le̍h-á-khenn’.

註解：
縱谷（tshiong-kok）：和製漢語（日語），華語有kā借來用，咱嘛免客氣。

規庄攏咧做瓜笠仔。笠仔賣賣--咧tsua̋nn-á就糴米--啊，彼陣仔ê人較困苦--啊，彼陣仔日本時代
Kui-tsng lóng leh tsò kue-le̍h-á. Le̍h-á bē-bē--leh tsua̋nn-á tō tia̍h-bí--ah, hit-tsūn-á ê lâng khah khùn-khóo--ah, hit-tsūn-á Ji̍t-pún Sî-tāi.

採竹仔
Os
77歲ê潘忠盛，為著厝邊kā央，上山剉竹做瓜笠，雖然這馬進口--ê真濟，毋過潘忠盛做--ê，擋久輕sńg閣過風，退休罔退休，作穡人to uan-nā會來揣--伊。
Tshit-tsa̍p tshit huè ê Phuann Tiong-sīng, uī-tio̍h tshù-pinn kā iang, tsiūnn-suann tshò tik tsò kue-le̍h, sui-jiân tsit-má tsìn-kháu--ê tsin tsē, m̄-koh Phuann Tiong-sīng tsò--ê, tòng-kú khin-sńg koh kuè-hong, thè-hiu bóng thè-hiu, tsoh-sit-lâng to uan-nā ē lâi tshuē--i.

註解：
央：拜託、請人鬥相共。
輕sńg：華語『輕巧、輕便、輕盈』。
過風：華語『透氣』。

我tsia厝邊仔啦，啊隔壁庄啦，有人愛我ê瓜笠仔好戴，啊就攏入來tsia戴按呢162333外口提--出-去，店較濟伊嘛愛，啊毋過你to無才調做--ah，你一个人你，你欲做偌濟，老--ah，閣跤手無hiah好--ah
Guá tsia tshù-pinn-á--lah, ah keh-piah-tsng--lah, ū lâng ài guá ê kue-le̍h-á hó tì, ah tō lóng ji̍p-lâi tsia tì án-ne. Guā-kháu the̍h--tshut-khì, tiàm khah tsē i mā ài, ah m̄-koh lí to bô tsâi-tiāu tsò--ah, lí tsi̍t ê lâng lí, lí beh tsò juā tsē, lāu--ah, koh kha-tshiú bô hiah hó--ah.

步驟

編較歹做，你若無hit-lō手路honnh，你做了會siāng按呢假若畚箕仔按呢
Pian khah pháinn tsò, lí nā bô hit-lō tshiú-lōo--honnh, lí tsò liáu ē siāng án-ne ká-ná pùn-ki-á án-ne.

Pōng-kóng pōng-kóng bái看--啊，袂媠--啊，啊你若功夫有夠，會抾甲按呢平平平順順順
Pōng-kóng pōng-kóng bái khuànn--ah, bē suí--ah, ah lí nā kang-hu ū-kàu, ē khioh kah án-ne pe̋nn-pênn sűn-sūn.

註解
Pōng-kóng：膨膨ná空心按呢，「pōng」是「空心」ê意思，例：「pōng心」。

成品

這馬honnh，人較無啥咧曝日頭--ah啦，割稻仔、創啥，佈田嘛毋免--啊，伊he攏用機械--ê啊
Tsit-má honnh, lâng khah bô teh pha̍k ji̍t-thâu--ah-lah, kuah tiū-á, tshòng siánn, pòo-tshân mā m̄-bián--ah, i he lóng īng ki-hâi--ê-ah.

Os
這號陪伴農民閘日遮雨ê家私，佇農業現代化了後沓沓仔無--去，自本村--裡有瓜笠班，毋過攏有歲--ah，tann會曉做--ê是那來那少--ah。
Tsit-hō puê-phuānn lông-bîn tsa̍h ji̍t jia hōo ê ke-si, tī lông-gia̍p hiān-tāi-huà liáu-āu ta̍uh-ta̍uh-á bô--khì, tsū-pún tshun--ni̍h ū kue-le̍h-pan, m̄-koh lóng ū-huè--ah, tann ē-hiáu tsò--ê sī ná lâi ná tsiò--ah.

162122（這馬這个班--咧）散--去-ah，有ê老--ah死--去-ah （敢有人kā你學）無，無人學，阮hit-lō村長嘛是講，hngh，啊你.....伊欲叫師仔來學--喔，講啊to a̍h無人欲來學le。
(Tsit-má tsit-ê pan--leh?) Suànn--khì-ah, ū ê lāu--ah sí--khì-ah. (Kám ū lâng kā lí o̍h?) Bô, bô lâng o̍h, gún hit-lō tshuan-tiúnn mā sī kóng, hngh, ah lí...i beh kiò sai-á lâi o̍h--ooh, kóng ah to a̍h bô lâng beh lâi o̍h le.

Os出佇服務鄉親ê熱情，潘忠盛講：「我無做，農民欲戴啥?」啊會當閣做偌久，伊早就看破，獨獨希望這个技藝蹛這个傳統ê農村直直傳--落-去。
Tshut tī ho̍k-bū hiong-tshin ê jia̍t-tsîng, Phuann Tiong-sīng kóng: ‘Guá bô tsò, lông-bîn beh tì siánn?’ Ah ē-tàng koh tsò juā-kú, i tsá tō khuànn-phuà, to̍k-to̍k hi-bāng tsit-ê ki-gē tuà tsit-ê thuân-thóng ê lông-tshun ti̍t-ti̍t thn̂g--lo̍h-khì.

記者　余榮宗　花蓮報導
Kì-tsiá Î Îng-tsong Hua-lian pò-tō.