【技藝101】槺榔掃帚

林園槺榔掃帚 手工製作難得一見

掃帚有百百種，在高雄林園有一種用月桃梗做柄，槺榔葉曬乾綁成的掃帚，這種掃帚非常適合掃戶外大埕，不過因為塑膠掃帚越來越多，這種全靠人工製作，在不符合成本下，現在想要再看到，還有人在綁槺榔掃帚的機會也就越來越少了。

編輯 / 余榮宗、黃能揚、李江却台語文教基金會 陳豐惠 劉承賢


幾若百个，幾若百戶攏咧做這。
Kuí-nā pah ê, kuí-nā pah hōo lóng leh tsò tse.

我做囡仔縛甲tsín.攏足𤺪--ah。
Guá tsò gín-á pa̍k kah tsín lóng tsiok siān--ah.

高雄南爿的林園，槺榔樹滿山頭，林內人就就地取材，用樹葉做成（tsiânn）掃帚賣到全台灣，是民國四、五十年代誠重要的產業，十幾歲就開始縛掃帚的劉錦雀，嘛經歷過當時的盛況（sīng-hóng）。
Ko-hiông lâm-pîng ê Lîm-hn̂g, khong-lông-tshiū muá suann-thâu, Nâ-lāi lâng tō tsiū-tē tshú-tsâi, īng tshiū-hio̍h tsò-tsiânn sàu-tshiú bē kàu tsuân Tâi-uân, sī Bîn-kok sì gōo-tsa̍p nî-tāi tsiânn tiōng-iàu ê sán-gia̍p, tsa̍p kuí huè tō khai-sí pa̍k sàu-tshiú ê Lâu Gím-tshiok, mā king-li̍k kuè tong-sî ê sīng-hóng.

劉錦雀
阮規庄攏縛這種槺榔，食這種飯大漢的啦，遮掃帚載去賣，攏飼囡仔大漢的啦。
Guán kui-tsng lóng pa̍k tsit-tsióng Khong-lông, tsia̍h tsit-tsióng pn̄g tuā-hàn--ê-lah, tsia sàu-tshiú tsài-khì bē, lóng tshī gín-á tuā-hàn--ê-lah.

靠槺榔掃帚食穿的林內村，以前四界有人覆腰縛掃帚，毋過欲做是無簡單，除了複雜的工序，槺榔葉厚刺，著傷是四常的代誌。
Khò Khong-lông sàu-tshiú tsia̍h-tshīng ê Nâ-lāi tshuan, í-tsîng sì-kè ū-lâng phak-io pa̍k sàu-tshiú, m̄-koh beh tsò sī bô kán-tan, tû-liáu ho̍k-tsa̍p ê kang-sū, khong-lông hio̍h kāu-tshì, tio̍h-siong sī sù-siông ê tāi-tsì.


劉錦雀
縛這--喔，足忝的，你毋通看這按呢--nē，剖（槺榔）彼會鑿--nē。
Pa̍k tse--ooh, tsok thiám--ê, lí m̄-thang khuànn tse án-ne--nē, phuà（Khong-lông）he ē tsha̍k--nē.

理事長
槺榔做掃帚honnh就是講較韌啦，較袂歹啦。
Khong-lông tsò sàu-tshiú honnh tō-sī kóng khah jūn--lah, khah bē pháinn--lah.

步驟

劉錦雀
一步一步就閣愛按呢曝，若無日，若落雨就閣愛按呢收，無，足麻煩--nē。
Tsi̍t-pōo tsi̍t-pōo tō koh ài án-ne pha̍k, nā bô-ji̍t, nā lo̍h-hōo tō koh ài án-ne siu, bô, tsok mâ-huân--nē.

愛縛予ân--啦，無，你按呢，掃，掃無偌久會lak--去-啦。
Ài pha̍k hōo ân--lah, bô, lí án-ne, sàu, sàu bô luā-kú ē lak--khì-lah.

成品

劉錦雀
 Tsit-má漸漸愈好愈好，逐家就攏蹛工場啥物貨啦，無咧縛啦，啊這嘛無啥人咧買--ah啦。
Tsit-má tsiām-tsiām jú hó jú hó, ta̍k-ke tō lóng tuà kang-tiûnn sánn-mih-huè--lah, bô leh pa̍k--lah, ah tse mā bô sánn-lâng leh bé--ah-lah.

理事長
事實這个槺榔掃帚咧掃塗跤較會清氣--啦，較有彼粗的物件較會清氣--啦。
Sū-si̍t tsit-ê Khong-lông sàu-tshiú leh sàu thôo-kha khah ē tshing-khì--lah, khah-ū he tshoo ê mi̍h-kiānn khah-ē tshing-khì--lah.

槺榔掃帚閣號做「天地掃」，佇入厝、神明出巡的時陣攏有用--著，為著無愛予傳統消失，社區志工創作出小型的槺榔掃帚，成做特色禮物，除了會當用佇民俗，嘛會當替傳統的技藝揣活路。
Khong-lông sàu-tshiú koh hō-tsò “thinn-tē-sàu”, tī ji̍p-tshù, sîn-bîng tshut-sûn ê sî-tsūn lóng-ū īng--tio̍h, uī-tio̍h bô-ài hōo thuân-thóng siau-sit, siā-khu tsì-kang tshòng-tsok tshut sió-hîng ê khong-lông sàu-tshiú, tsiânn-tsò ti̍k-sik lé-bu̍t, tû-liáu ē-tàng iōng tī bîn-sio̍k, mā ē-tàng thè thuân-thóng ê ki-gē tshuē ua̍h-lōo.

張金蓮
 Tsit-má時代無仝--ah，tsit-má較早彼大枝--的已經無流行--ah，tsit-má攏用這細枝的做辟邪。
Tsit-má sî-tāi bô-kâng--ah, tsit-má khah-tsá he tuā-ki--ê í-king bô liû-hîng--ah, tsit-má lóng iōng tse sè-ki--ê tsò phik-siâ.

劉錦雀
無啦，無人會--ah啦，無人咧學--ah e，啊學這嘛無適合，學這無飯食--ah這。
Bô--lah, bô-lâng ē--ah-lah, bô-lâng leh o̍h--ah e, ah o̍h tse mā bô sik-ha̍p, o̍h tse bô pn̄g tsia̍h--ah tse.

「潭頭伯仔駛牛車、中厝叔仔起大厝、林內姐仔縛掃帚」地方俗諺講出往日的榮光；時代會變遷，會曉縛的司傅嘛愈來愈少，期待透過社區眾人的拍拚，會當閣一擺拚出林內新希望。
“Thâm-thâu peh--à sái gû-tshia, Tiong-tshù tsik--à khí tuā-tshù, Nâ-lāi tsé--à pa̍k sàu-tshiú” tē-hng sio̍k-gān kóng-tshut íng-ji̍t ê îng-kng；Sî-tāi leh piàn-tshian, ē-hiáu pa̍k ê sai-hū mā jú-lâi-jú tsió, kî-thāi thàu-kuè siā-khu tsiòng-lâng ê phah-piànn, ē-tàng koh tsi̍t-pái piànn-tshut Nâ-lāi sin hi-bāng.

余榮宗 高雄報導